«Τι κακόν εκάμαμεν εις την Ελλάδα δια να φονεύση ημάς με τα πυρομαχικά της;»
– Φρανθίσκο Φράνκο, Μάιος 1938

Ο Πρόδρομος «Μποδοσάκης» Αθανασιάδης, ο οποίος είναι γνωστός στο ευρύ κοινό εξαιτίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη και του κοινωφελούς έργου του, γεννήθηκε το 1891 στην Καππαδοκία. Το όνομα Μποδοσάκης, με το οποίο έγινε γνωστός, αποτελεί παραφθορά του ονόματος Πρόδρομος στα τουρκικά. Η οικογένεια του ήταν φτωχή αλλά ο ίδιος κατόρθωσε μέχρι τα 17 του έτη να γίνει ένας από τους πιο πλούσιους Έλληνες της Ιωνίας και της Κωνσταντινουπόλεως.

Μετά από τη Μικρασιατική καταστροφή ήρθε στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του και μεγάλος μέρος της περιουσίας του, την οποία όμως έχασε εξαιτίας των δύσκολων οικονομικών συνθηκών στην Ελλάδα. Τότε, ήρθε για τον Μποδοσάκη ως από μηχανής θεός, ο Ισπανικός Εμφύλιος …

Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1936 συστάθηκε στο Λονδίνο η λεγόμενη Επιτροπή Μη Επεμβάσεως με την οποία υποτίθεται ότι εξασφαλιζόταν η αποτροπή τες έξωθεν επέμβασης και αποστολής όπλων στις αντιμαχόμενες πλευρές του ισπανικού εμφυλίου. Η υποκρισία της Επιτροπής αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σε αυτή συμμετείχαν τόσο η Ιταλία και Γερμανία, οι οποίες ενίσχυαν με κάθε μέσο τους εθνικιστές του Φράνκο, όσο και η ΕΣΣΔ η οποία ενίσχυε τους «δημοκρατικούς». Δεν ήταν όμως μόνο αυτές οι υπερδυνάμεις οι οποίες παραβίαζαν την αρχή της ουδετερότητας, επωφελούμενες από τον στρουθοκαμηλισμό και την ατολμία της Βρετανίας και της Γαλλίας. Παραδόξως, η εθνικιστική Ελλάδα του Ιωάννης Μεταξά επίσης παραβίαζε την ουδετερότητα. Θα σκεφτόταν κάποιος πως φυσιολογικώς το εθνικιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου ενίσχυε τους πολεμιστές του Φράνκο, εξαιτίας της ιδεολογικής συγγένειας και του αντικομμουνισμού αλλά η Ελλάς δεν ενίσχυε μόνο τους εθνικιστές, η Ελλάς πωλούσε όπλα και στους … «δημοκρατικούς»!

Με την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ισπανία, ήταν σαφές πως οι «δημοκρατικοί» είχαν ανάγκη και χρήματα για πολύ περισσότερα όπλα και πολεμοφόδια από ό,τι οι εθνικιστές. Ο Μποδοσάκης, ιδιοκτήτης της Ελληνικής Εταιρείας Πυριτιδοποιείου- Καλυκοποιείου (ΕΕΠΚ) και προσωπικός φίλος του Ιωάννης Μεταξά, αμέσως οσμίστηκε την ευκαιρία για συναλλαγματικό κέρδος το οποίο ανερχόταν σε 40% της αξίας των πρώτων υλών και των μηχανημάτων που η ΕΕΠΚ εισήγαγε από το εξωτερικό.

Αντίστοιχα, η κυβέρνηση Μεταξά κατάλαβε ότι η συναλλαγματική ωφέλεια από την εκτέλεση των παραγγελιών αυτού του είδους, θα ήταν για την Ελλάδα εξαιρετικά μεγάλη! Η πληρωμή των παραγγελιών θα γινόταν σε υγιές νόμισμα (χρυσό και συνάλλαγμα) και για αυτό ο Μεταξάς όχι μόνο δεν έφερε αντίρρηση αλλά προσφέρθηκε να κάνει κάθε απαραίτητη διευκόλυνση προς τον Μποδοσάκη.

Έτσι, ειρωνικά, η πρώτη παραγγελία των δημοκρατικών για 5.000.000 φυσίγγια έφτασε στην Ελλάδα στα μέσα του Σεπτεμβρίου του 1936, ακριβώς τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση εξέδιδε βασιλικό διάταγμα … απαγόρευσης εξαγωγής όπλων και πολεμοφοδίων προς την Ισπανία!

Η κλιμάκωση των πολεμικών συγκρούσεων στην Ισπανία οδηγούσε σε ακόμα μεγαλύτερες παραγγελίες, οι οποίες είχαν φτάσει και τα 20.000.000 φυσίγγια, γεγονός που ανάγκασε τον Μποδοσάκη να παραγγείλει καινούργια μηχανήματα από τη Γερμανία και να προσλάβει χιλιάδες εργάτες. Η ημερήσια παραγωγή του έφτασε στα 2.000.000 φυσίγγια. Σε αυτό τον βοήθησε και η κυβέρνηση Μεταξά, η οποία αγόραζε κάλυκες από τη Σουηδία και τη Γερμανία, ισχυριζόμενη ότι έτσι θα καλύψει τις ανάγκες του ελληνικού στρατού ενώ στην πραγματικότητα τους έστελνε στην ΕΕΠΚ, η οποία τους γέμιζε με πυρίτιδα και τους έστελνε στην Ισπανία. Εκτός από φυσίγγια, ο Μποδοσάκης πούλησε στος Ισπανούς και απηρχαιωμένο πολεμικό υλικό από τις αποθήκες του ελληνικού στρατού. Με αυτή τη λαθροχειρία, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ξεφορτώθηκαν παλιό πολεμικό υλικό από ελαττωματικές τορπίλες μέχρι ακατάλληλα αντιαεροπορικά όπλα!

Η μεγαλύτερη έκπληξη βέβαια μας προκαλείται όταν διαπιστώνουμε ότι στο λαθρεμπόριο της Ελλάδος με τους «δημοκρατικούς», το οποίο είχε καταγγείλει ο Φράνκο, συμμετείχε και η … ναζιστική Γερμανία, η οποία ήταν ο κύριος σύμμαχος του Φράνκο! Το Δεκέμβριο του 1937, ο Γκαίρινγκ, «αφεντικό» της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας και στενός συνεργάτης του Χίτλερ, συνεργάστηκε με τον Μποδοσάκη για την πώληση 40.000 γερμανικών τυφεκίων Μάουζερ και 40.000.000 φυσιγγίων προς τους «δημοκρατικούς»!

Το λαθρεμπόριο του Μποδοσάκη δεν περιορίστηκε μόνο προς τους «δημοκρατικούς». Μπορεί ο Φράνκο να κατηγορούσε την Ελλάδα ότι ενίσχυε τους «κόκκινους» παραβιάζοντας τις διεθνείς συνθήκες αλλά και ο ίδιος ενισχυόταν από τον Μποδοσάκη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της συναρμολόγησης 10 γερμανικών αεροπλάνων στις εγκαταστάσεις της ΕΕΠΚ, τα οποία στη συνέχεια πωλήθηκαν στους εθνικιστές του Φράνκο.

Το λαθρεμπόριο του Μποδοσάκη προκάλεσε τις αντιδράσεις της Βρετανίας αλλά ήδη από το 1939 ο οξυδερκής Μποδοσάκη σταμάτησε τις δοσοληψίες με τους Ισπανούς και διαβλέποντας τον επερχόμενο πόλεμο φρόντισε να μεταφέρει όλα του τα χρεόγραφα από τις ευρωπαϊκές τράπεζες στη Νέα Υόρκη.

Μετά από την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 1941, ο Μποδοσάκης αναχώρησε για την Αίγυπτο και έπειτα για την Αμερική, αποφεύγοντας οποιαδήποτε επαφή με τον κατακτητή. Πριν φύγει από την Ελλάδα όμως, μοίρασε στους εργαζομένους της εταιρείας του 50 εκατομμύρια δραχμές και έκλεισε κάθε οικονομική εκκρεμότητα που είχε.

Στη φωτογραφία: Οι Ιωάννης Μεταξάς και Πρόδρομος «Αθανασιάδης» Μποδοσάκης.